خەڵك؛ دواین زانیاری لەسەر مووچەی فەرمانبەرانی بەنداوەكان بڵاودەكاتەوە

هەواڵ بڵاوکراوەتەوە: 31/01/2021

لێدوان نووسین ناچالاککراوە

سەردێر

خەڵك-بەشی هەواڵ كارەبای سلێمانی رایگەیاند،جگە لە ستافی تایبەتی هۆبەكانی چاكسازی كارەبا و كۆمپانیا هیچ كەس بۆی نییە دەستكاری پێوەرەكان بكات بە پێچەوانەوە توشی لیپرسینەوەی یاسایی دەبێت. بەڕێوەبەرایەتی گشتی كارەبای سلێمانی لە راگەیەنراوێكدا دەڵێت، ئاگاداری ئەو گەڕەكانە دەكەینەوە كە پێوەری زیرەكیان بۆ دەبەسترێت، جگە لە ستافی تایبەتی هۆبەكانی چاكسازی كارەبا و كۆمپانیا هیچ كەس بۆی نییە دەستكاری پێوەرەكان بكات بە پێچەوانەوە توشی لیپرسینەوەی یاسایی دەبێت. لە ڕاگەیەنراوەكەدا ئەوەش هاتووە، هیچ كەسێك بە ناوی زیادكردنی بڕی ئەمپێری كارەبای پێوەری زیرەك پارە بە كەس نەدات، چونكە كاری لەو شێوەیە ناكرێت. دەشڵێت، لە كاتی بوونی هەر كێشەیەكدا، هاوڵاتیان دەتوانن پەیوەندی بە ژمارە تەلەفۆنی ٠٧٧٠١٣٩٤٦٤٢ بكەن. پرۆژەی پێوەری زیرەكی كارەبا یەكێكە لە پڕۆژە ستراتیژییەكانی حكومەتی هەرێم كە لە كۆتایی مانگی ٩ی ساڵی ٢٠١٩دا چووەتە بواری جێبەجێكردنەوە و تا ئێستاش لەناو شاری سلێمانیدا زیاتر لە ١٦٤ هەزار پێوەر لە ٦٧ گەڕەكی ناو شاری سلێمانی دانراوە و رۆژانەش بەڕێوەبەرایەتی كارەبا لە بەستنی پێوەرەكە بەردەوامە.
خەڵك-بەشی هەواڵ قایمقامی هەڵەبجە بڵاویكردەوە كەلەگەڵ بریكاری وەزارەتی ناوخۆ و كۆمەڵەی منداڵە ونبووەكانی پارێزگای هەڵەبجەكۆبونەتەوەو بەدواداچوون بۆ كەیسی منداڵە ونبووەكانی هەڵەبجە دەكەن. نوخشە ناسیح قایمقامی هەڵەبجە لەئەكاونتی خۆی لەتویتەر بڵاویكردۆتەوە، لیوا چەتۆ ساڵح بریكاری وەزارەتی ناوخۆ پێشوازی لێكردین و لەگەڵ كۆمەڵەی منداڵە ونبووەكانی پارێزگای هەڵەبجە كۆبوینەوە. دەشڵێت، لە كۆبوونەوەكەدا گفتوگۆ لەبارەی كێشەو گیروگرفتەكان و بەدواداچوونی زیاتر بۆ كەیسی منداڵە ونبووەكانی پارێزگاكە كرا.
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی دۆلار بەرامبەر بە دیناری عێراقی زیاتر دابەزی و بە 145 هەزارو 150 دینار مامەڵەی پێوەكرا. ئەمڕۆ لە كاتی داخستنی بازاڕ نرخی دۆلاری ئەمریكی بەرامبەر دیناری عێراقی دابەزینی زیاتری بەخۆوە بینی و گەیشتە 145 هەزار و 150 دینار ، ئەمە لە كاتێكدایە ئەمڕۆ لە كاتی كردنەوەی بازاڕ بە 145 هەزار و 400 دینار مامەڵەی پێوەدەكرا.
خەڵک وەزارەتی تەندروستی ئیمارات ڕۆژی شەممە ڕایگەیاند؛ کۆی گشتی خواستەکانی بۆ دابینی ڤاکسینی دژ بە ڤایرۆسی کۆرۆنا 6 ملیۆن ژەمی تێپەڕاندووە و ئەو ژمارەیەش وڵاتەکەی کردە یەکەم لەسەر ئاستی وڵاتانی عەرەبی و دووەم لەجیهاند، لە ڕووی دابین و پێدانی ڤاکسین بە هاووڵاتیانی. بە گوێرەی ئاژانسی تەندروستی ئیمارات، لە 24 کاتژمێری رابردوودا 81 هەزار و 790 ژەم لەڤاکسینی کۆڤید 19ی دابین کردووە، بەمەش کۆی ئەو ژەمە ڤاکسینانەی تا ئێستا دابین کراوە بۆ 6,015,089 بەرز بووەتەوە. وەزارەتی تەندروستی ئیمارات ڕایگەیاندووە؛ پلانی وەزارەت بۆ دابینکردنی ڤاکسینی دژ بە کۆڤید 19، گەیشتنە بەو بەرگریەی بەهۆی کوتانەوە دروست دەبێت دژ بە ڤایرۆسەکە، ئەمەش یارمەتیدەر دەبێت لە کەمکردنەوەی ژمارەی حاڵەتەکان و کۆنترۆڵکردنی پەتاکە . ئیمارات، لەناوەڕاستی مانگی شوباتدا بەربەستی 5 ملیۆن ژەمە ڤاکسینی شکاندو تەنیا لەماوەی دوو هەفتەدا توانیویەتی 1 ملیۆن ژەمی نوێ بەسەر دانیشتوانیدا دابەش بکات . ئیمارات لە مانگی تشرینی یەکەمی ڕابردوودا پرۆسەی گەیاندنی ڤاکسینی تەواو کرد بۆ هێڵی یەکەمی بەرگری (کارمەندانی تەندروستی)، دواتر دەستی کرد بەپێدانی ڤاکسینەکە بە بەشەکانی دیکەی کۆمەڵگا . تەندروستی ئیمارات پێشبینی دەکات تا مانگی ئازار لە سەدا 50 ی دانیشتوانەکەی ڤاکسین وەربگرن.
خەڵك- وەزارەتی ناوخۆی عێراق ڕایدەگەیەنێت ، هێزەكانیان لە بەغدا و پارێزگای سەلاحەدین 5 چەكداری داعشیان دەستگیركردووە، كە بەپێی ماددەی چواری تیرۆر بە تۆمەتی ئەندامبوون لە داعش داواكرابوون. وەزارەتی ناوخۆی عێراق لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، هێزەكانی ئاژانسی هەواڵگری پێنج چەكداری داعشیان دەستگیركردووە، كە بەپێی ماددەی چواری تیرۆر بە تۆمەتی ئەندامبوون لە ڕێكخراوی تیرۆرستی داعش داواكرا بوون. ئەوەشخراوەتەڕوو، كە ئەو چەكدارانە چواریان لە ناوچەكانی بەغدا و ئەوەی دیكەیان لە پارێزگای سەلاحەددین دەستگیركراون سەرجەمیان رێوشوێنی یاسایی لەبەرامبەریان گیراوەتەبەر.
خەڵك- وەزارەتی تەندروستی و ژینگەی عیراق ڕایدەگەیەنێت ، ناوەڕاستی هەفتەی داهاتوو یەكەم وەجبەی ڤاكیسنی كۆرۆنا دەگات و دەشڵێت،"ڤاكسینەكە لەجۆری ڤاكسینی سینۆفارمی چینییە و حكومەتی بەیجین پێشكەشی عیراقی كردووە". وەزارەتی تەندروستی و ژینگەی عیراق لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، هەر لە سەرەتای سەرهەڵدانی پەتای جیهانی كۆرۆنا هاوشێوەی وڵاتان، عیراق لە ڕێگەی وەزارەتەوە هەوڵی دا بۆ دەستەبەركردنی ڤاكسینێك دژی پەتای جیهانی كۆرۆنا، كە پەیوەندییەكانیان لەگەڵ كۆمپانیا جیهانییەكانی تایبەت بەدروستكردنی ڤاكسین بەستووە، لە وڵاتانی ئەمریكا و بەریتانیا و چین و ڕوسیا . ئاماژە بۆ ئەوەشكراوە ، ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو ڤاكسینی دژ بەڤایرۆسی كۆرۆنا دەگاتە عێراق، كە وەك وەجبەی یەكەم بڕی 16 ملیۆن ڤاكسین دەگات. جەختیشیكردۆتەوە، كە پلانی وەرگرتن و دابەشكردنی ڤاكسینی كۆرۆنایان تەواوكردووە ئەوەش لەڕێگە نەخۆشخانەو ناوەندە تەندروستییە پشت پێبەستراوەكان و لەژێر چاودێری لیژنە زانستی و راوێژكارییە باڵاكانی وەزارەتی تەندروستیدا تاوەكو پلانەكە سەرجەم هاوڵاتیان بگرێتەوە كە لەسەرەتادا كوتان بە ڤاكسینەكە لە كارمەندانی تەندروستی و هێزە ئەمنییەكان و هاوڵاتیانی بەساڵاچو و ئەو هاوڵاتیانەوە دەستپێدەكات كە نەخۆشی درێژخایەنیان هەیە.
خەڵک کاربەدەستێکی عێراقی دەڵێت؛ کۆی گشتی ئەو گۆڕە بەکۆمەڵانەی کە تا ئێستا لە عێراق هەڵدراونەتەوە، 105 گۆڕن، هاوکات دەشڵێت ژمارەی گۆڕە بەکۆمەڵەکان لە سەروەختی سەدام تا داعش 210 گۆڕی بەکۆمەڵ لەخۆدەگرن. کازم عوبێد، سەرۆکی دامەزراوەی شەهیدان لە عێراق، رۆژی شەممە (27ی شوبات) بە رۆژنامەی (الباح) ی زمانحاڵی فەرمی حکومەتی راگەیاندووە:"سێ جۆر گۆڕی بەکۆمەڵ هەن کە بەشی کاروباری گۆڕە بەکۆمەڵەکان و پاراستنیان کاریان لەسەر دەکەن، ئەویش ئەو گۆڕە بەکۆمەڵانەی کە لەدوای ڕژێمی پێشوو بەچێماون، گۆڕە بەکۆمەڵەکانی دوای 2003، هەروەها ئەو گۆڕانەی کە لەدوای ساڵی 2014 لەلایەن داعشەوە بەجێماون". کازم عوبێد وتیشی:"ئەو شوێنانەی کە ڕژێمی پێشوو بەجێی هێشتبوون و لەلایەن تیمەکانی بەشی کاروباری گۆڕە بەکۆمەڵەکان و پاراستنەوە دیاریکران ژمارەیان 98 گۆڕ بوو، کە تەنها 76 یانهەڵدراونەتەوە، هاوکات ژمارەی ئەو شوێنانەش کە چەکدارانی داعش بەجێیان هێشتبوون 112 شوێن بوون، لەو ژمارەیە 29 یان هەڵدراونەتەوە". ئاشکراشیکرد:"کۆی ئەو ڕوفاتانەی کە لەو گۆڕانە ساغکراونەتەوە 6393 کەس بوون و ژمارەیەک گۆڕیش هەن کە تا ئێستا نەخراونەتە ناو پلانی دامەزراوەی شەهیدانەوە، هەروەها چەندین شوێنی نەدۆزراوە گۆڕی بەکۆمەڵی دیکە هەن، کە بەهەماهەنگی لەگەڵ بەشی پزیشکی دادوەری لە وەزارەتی تەندروستی و کۆمیسیۆنی نێودەوڵەتی بۆ ونبووەکان کار بۆ دۆزینەوەیان دەکرێت تا چارەنووسی ئەو ونبووانە ئاشکرابن، کە لەئەنجامی شەڕ و نەهامەتی و کردەوە تیرۆریستییەکان ڕوویانداوە". ئەو بەرپرسه دەڵێت :"لە دۆسیەی گۆڕە بەکۆمەڵەکاندا ئاستەنگی زۆریان بۆ دێتە پێش، لەوانە نەبوونی تەرخانکردنی بودجە بۆ جێبەجێکردنی پلانەکانیان، هەروەها تەشەنەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و سەختیی ڕێکارەکانی خۆپارێزی لەنێوان پارێزگاکاندا، کاری ئەوانی قورس کردووە بەڵام هەر لە کار بەردەوامن".
خەڵك-بەشی هەواڵ بڕیارە لە سەرەتای دەستێكردنەوەی دانیشتنەكانی خولی بەهارەی پەرلەمانی كوردستان، فراكسیۆنی پارتی جێگەی ئومێد خۆشناو، سەرۆكی پێشووی فراكسیۆنەكەی پڕ بكاتەوە. بەپێی راگەیەندراوی پەرلەمانی كوردستان، لە دانیشتنی پەرلەمانی كوردستان كە 1 ی ئازاری 2021، ئەنجام دەدرێت ،هەڵكەوت ئەنوەر خەلیفە كە دانیشتووی قەزای شارەزوورە وەك شوێنگرەوەی ئومێد خۆشناو، پەرلەمانتاری فراكسیۆنی پارتی سوێندی یاسایی دەخوات. هەڵكەوت ئەنوەر خەلیفە لە هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان، كاندیدی ژمارەی 52ی پارتی بوو.
خەڵک فواد حسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق لە ئێرانەوە ڕایگەیاند، زامنی ئارامی و ئاسایش کاری لە پێشینەیانە، ئەم قسانەی حوسێن لە میانەی سەردانە یەک ڕۆژییەکەی بۆ ئێران هات، کە لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئەو وڵاتە کۆدەبێتەوە. ئاژانسی هەواڵی عێراق بڵاوی کردەوە، وەزیری دەرەوە لەگەڵ عەلی شەمخانی سکرتێری ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی ئێران و هاوتا ئێرانیەکەی کۆبووەتەوە و باسی پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان هەردوو وڵات و بارودۆخی هەرێمی و نێودەوڵەتی کراوە . لەمبارەیەوە، ئەحمەد ئەلسەحاف، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق، ڕایگەیاند:"وتووێژەکان جەخت لەسەر پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان بەغدا و تاران دەکەنەوە، گفتوگۆ لەبارەی دۆخی ناوچەکە و پشتیوانیکردنی هاوسەنگی و دوورکەوتنەوە لە گرژی و هەڵکشانی ئاستەنگەکان کراوە". هاوکات سەعید خەیتیبزاد، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێرانێش ڕایگەیاندووە، لە سەردانەکەی ڕۆژی شەممەی بۆ تاران، فواد حسێن چاوی بە محەمەد جەواد زەریف، هاوتا ئێرانییەکەی و ژمارەیەک لە بەرپرسانی سیاسی و ئەمنی دەکەوێت. سەردانەکەی حسێن، دوای مشتومڕ دێت سەبارەت بە ڕۆڵی بەغدا لە بەئامانجگرتنی میلیشیاکانی پاڵپشتیکار لە ئێران، کە واشنتۆن دەیەوێت هەژموونی ئەو وڵاتە لە ناوچەکە نەهێڵێت و لەبەرامبەر هەر هێرشێکدا پەرچەکرداری هەبێت و لەنوێترین کاردانەوەشدا شەوی پێنجشەممەی ڕابردوو، لە یەکەم ئۆپەراسیۆنی سەربازی دا، کە لەلایەن ئیدارەی بایدن بەرامبەر هێرشەکانی ئەم دواییەی سەر بەرژەوەندییەکانی ڕۆژئاوا لە عێراق ئەنجامدرا، 22 چەکداری میلیشیاکانی سەربە ئێران لە سووریا کوژران. ڕۆژی هەینی ڕابردوو بایدن وتی؛ هێرشی ئاسمانی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی سوریا دەبێت ئێران وەک هۆشدارییەک بیبینێت .
خەڵك- وەزارەتی تەندروستی عیراق ئاشكرایدەكات، 3543 حاڵەتی نوێی تووشبوون بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراوە و 2820 كەسیش چاكبوونەتەوە و 18 حاڵەتی مردنیش هەبووە . وەزارەتی تەندروستی عیراق لە بەیاننامەیەكدا ئاماژەی بەوەكردووە، كە لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 36 هەزار و 736 پشكنینی تایبەت بە كۆرۆنا ئەنجام دراوە و دەركەوتووە 3543 كەس تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون و ئەنجامەكانیان پۆزەتیڤ بوون. ئاشكراشی كردووە، كە زۆرینەی تووشبووەكان لە بەغدا بوون ، هەروەها لە كەركوك 35 سلێمانی 22 و هەولێر 21 حاڵەت و دهۆك 35 حاڵەت تۆماركراوە. ڕوونیشی كردۆتەوە ، كە 2820 تووشبوو بە پەتاكە چاكبوونەتەوە، كە زۆرینەیان لە بەغدا بوون و هەروەها لە سلێمانی 33 و هەولێر 30 و دهۆك 36 و كەركوك 21 كەس چاكبوونەوە. ڕاشیگەیاندووە، 18 كەس بە پەتاكە گیانیان لەدەستداوە و بەوەش ژمارەی مردووان گەیشتۆتە 13383 كەس.

خەڵك- بەشی هەواڵ
ماوەی چوار مانگە بەهۆی ململانێ‌ سیاسییەكانی نێوان هەرێم و عیراقەوە، مووچەی فەرمانبەرانی بەنداوەكانی هەرێم، كە لەڕابردوودا خرانە سەر بەغدا نەدراوە و بەڕێوەبەری بەنداوەكانیش دەڵێت: “لە هەموو دەرگایەكمان داوە و تا ئێستا مووچەكەیان نەناردووە”.

ئەكرەم ئەحمەد، بەڕێوەبەری بەنداوەكانی هەرێم بۆ (خەڵك) ئاماژەی بەوەكرد، تا ئێستا گرفتی دابەشنەكردنی مووچەی فەرمانبەرانی بەنداوەكانی هەرێم لەلایەن بەغداوە چارەسەر نەكراوە و وەكو خۆی ماوەتەوە و لەلایەن وەزارەتی داراییەوە ڕاگیراوە.

ڕاشیگەیاند، حكومەتی عیراق ناردنی مووچەكەی بەستۆتەوە بە ڕێككەوتن و گفتوگۆكانی نێوان شاندی هەرێم و بەغدا و لە دەرگای زۆربەی بەرپرسانمان داوە و تا ئێستا چارەسەر نەكراوە.

ئاشكراشی كرد، كۆی فەرمانبەرانی بەنداوەكان، كە مووچەیان خراوەتە سەر عیراق نزیكەی 420 فەرمانبەرە و كۆی مووچەكە 370 ملیۆن دینارە و بڕێكی زۆر نییە.

جەختیشی كردەوە، تا ئێستا 4 مووچە نەدراوە و لێرەش حكومەتی هەرێم بەڵێنی داوە چارەسەری بكات، بەڵام تا ئێستا مووچەیان پێ‌ نەدراوە.

Posted in: