خەڵك؛ دواین زانیاری لەسەر مووچەی فەرمانبەرانی بەنداوەكان بڵاودەكاتەوە

هەواڵ بڵاوکراوەتەوە: 31/01/2021

لێدوان نووسین ناچالاککراوە

سەردێر

خەڵك- سەرۆكی دەستەی ئەركانی سوپای ئەمریكا مارك مێیڵی رایگەیاند جیهان دەچێتەوە رەوشێكی تایبەتەوە، رەوشێك كە سەقامگیری تێدا نامێنێت لەباری نێونەتەوەییەوە، ئەمەش لەگەڵ گەشەكردنی توانای چین و دەركەوتنی تەكنیك و پیشەسازی و رۆبۆتی نوێ كە یەكلاكەرەوەی جەنگن. مارك مێیلی رەوشی ئێستای بەراورد كرد بە گۆڕانكارییە جیۆسیاسییە سەرەكییەكانی دیكەی كە لە مێژوودا روویان داوە لە جیهاندا وەك رووخانی رۆما و هەرەسهێنانی یەكێتیی سۆڤێت. مێیلی لە گوتاری خۆیدا لە زانكۆی هاوارد رایگەیاند، ئێمە لە پێشوازی سەردەمێكداین كە لە ڕووی نێونەتەوەییەوە سەقامگیری بەخۆیەوە نابینێت. ئاماژەی بە ئەوەش كرد گەشەكردنی تواناكانی چین گۆڕانكاری لە رەوشی ئێستا دروست دەكات، دوای سەردەمێك لە ئەوەی كە ئەمریكا بەشێوەیەكی بنەڕەتی هێزی سەربازی و سیاسی و ئابووری جیهان بوو بێ ئەوەی كەس ململانێی بكات.
خەڵك- ئاژانسی دەنگوباسی سانای سووریا بڵاویكردەوە فڕۆكەكانی ئیسرائیل هێرشیانكردووەتەسەر ناوچەكانی پارێزگای قونەیترەی باشووری سووریا. پەیامنێری ئاژانسی سانا رایگەیاند پاش نیوە شەوی رابردوو فڕۆكەی ئیسرائیلی مووشەكبارانی چەند ناوچەیەكی ئەم پارێزگەیەی باشووری سووریایان كردووە. راشیگەیاند ئەم هێرشە هەواییەی ئیسرائیل هیچ زیانێكی بەدواوە نەبووە. لای خۆیەوە ئیسرائیل هیچ لێدوانێكی لەبارەی ئەم هێرشەوە نەداوە. هێرشە مووشەكی و هەواییەكانی ئیسرائیل بۆ سەر بنكە و مۆڵگەكانی سوپای پاسدارانی ئێران و گرووپە میلیشیا هاوپەیمانەكانی پاسداران لە سووریا بەردەوامە.
خەڵك لەسەر ڕێگای سەرەكی ( هەولێر- خەبات) ڕووداوێكی هاتووچۆ ڕوویدا و بووە هۆی گیانلەدەستدانی شۆفێرێك و برینداربوونی دووكەسی دیكە. فازڵ حاجی، وتەبێژی هاتووچۆی هەولێر بڵاویكردەوە، كاتژمێر 5:30 خولەكی سەرلەبەیانی ئەمڕۆ لەسەر ڕێگای سەرەكی( هەولێر- خەبات) لەنێوان كانی قرژالەو مەفرەقی تۆبزاوە ڕووداوێكی هاتووچۆ بووە هۆی گیانلەدەستدانی شۆفێرێك و برینداربوونی شۆفێر و سەرنشینێكی دیكە. وتەبێژی هاتووچۆی هەولێر دەشڵێت، ئوتومبیلێكی جۆری میتسوبیشی تایبەت كەلەسایدی هاتن بەرەو هەولێر دەڕۆیشت بەهۆی تیژڕۆییەوە كۆنتڕۆڵی لەدەستدا و بۆدیوی لای چەپی ڕێگا ڕۆیشت وسەر دورگەی ناوەندی شەقام كەوت ولەدیوەكەی تر كەسایدی چونە بۆخەبات دابەزی ولەوێ خۆی كێشا بەكیایەكی بارهەڵگری بچوك كەبەرەو خەبات دەڕۆیشت . دەشڵێت، لەئەنجامی ڕوداوەكە سەرنشینێكی میتسوبیشیەكە گیانی لەدەستدا شوفێرو سەرنشینێكی تریش بریندار بوون و زیانێكی زۆری مادیش كەوتەوە. وتەێژی هاتووچۆی هەولێر داوایەك لە شۆفێران دەكات و دەڵێت، ڕێنمایی شوفێرانی بەڕێزمان دەكەین وتكایان لێدەكەین كەكاتە زوەكانی بەیانی وچۆلی شەقامەكان بەهەل نەقۆزنەوە بۆتیژڕۆیی كردن لەشەقامەكان ،چونكە كێشی ئوتومبێل بەهۆی تیژڕۆییەوە كەم دەكات بەهەمان بڕ ئەگەر كاتەكە ئێوارە بێت یان درەنگی شەو یان بەرە بەیان بێت كەهەمیشە كەمبونی كێشیش بەهۆی تیژڕۆییەوە هۆكاری سەرەكیە بۆكۆنتڕۆل لەدەستدانەكان.
خەڵك- بەپێی راپۆرتێك بەهۆی كاردانەوەكانی قەیرانی كۆرۆنا و ململانێكان و گۆڕانكاری كەشوهەوا لەسەر ئاسایشی خۆراكی جیهانی، ئاسایشی خۆراك لە 2020 بۆ نزمترین ئاستی لە ماوەی 5 ساڵدا پاشەكشەی كردووە. بەپێی راپۆرتی یەكێتی ئەوروپا و رێكخراوی خۆراك و چاندنی جیهانی "فاو" و بەرنامەی خۆراكی جیهانی، 155 ملیۆن كەس لە 55 دەوڵەت رووبەڕووی كەمی خۆراك بوونەوە لە 2020، 20 ملیۆن كەس زیادیكردووە بەراورد بە 2019. بەپێی ئاژانسی دەنگوباسی فڕانس پرێس شو دونیۆ بەڕێوەبەری گشتی رێكخراوی فاو رایگەیاندووە پێویستە كار بكەن بۆ رێگرتن لە خراپبوونی زیاتری رەوشەكە، ئەم راپۆرتەش بانگەوازێكی بەپەلەی مرۆییە. راشیگەیاند، پێویستە چارەسەری بنەڕەتی كێشەكان بكرێت، سیستمی خۆراك و چاندن بگونجێندرێت بە باشترین شێوە. تۆڕی جیهانی بۆ بەرەنگاربوونەوەی قەیرانەكانی خۆراك كە 3 رێكخراوی نێودەوڵەتی تێیدا بەشدارن، لە ساڵی رابردوو رایگەیاند 29 ملیۆن كەس لە 28 دەوڵەت بەهۆی برسێتییەوە دەناڵێنن، لەوانە كۆماری كۆنگۆی دیموكراتی، یەمەن، ئەفغانستان زیاترین زیانمەندن. بەپێی ئەم راپۆرتە 33 ملیۆن كەس ئاسایشی خۆراكیان لە مەترسیدایە لەوانە بۆركینا فاسۆ، باشووری سوودان و یەمەن، ئەوان پێویستیان بە فریاگوزاری خێرای یارمەتی خۆراكی بەپەلە هەیە. لە ئەفریقیا زۆرترین برسێتی هەیە، 98 ملیۆن كەس یان 63%ی برسێتی جیهان لە ئەم كیشوەرە رەشەیە، رێژەی برسێتی لەوێ 54% بەرزبووەتەوە بەراورد بە 2019.
خەڵك- حكومەتی ئەڵمانیا رێكخراوێكی ئیسلامی بە تۆمەتی پشتیوانی دارایی كردە و گرووپی تیرۆرستی دادە خات. بەپێی ئاژانسەكانی هەواڵ، وەزیری ناوخۆی ئەڵمانیا هۆرست زیهوفەر رێكخراوی ئەنسار ئەنتەرناشناڵی ئیسلامی و ژمارەیەك گرووپی دیكەی سەر بە ئەم رێكخراوەی داخستووە بەهۆی ئەوەی هاوكاری دارایی تیرۆرستانیان كردووە. وتەبێژی وەزیری ناوخۆی ئەڵمانیا رایگەیاند، ئەم تۆڕە پشتیوانی كاری تیرۆرستی كردووە لە رێگای كۆكردنەوەی هاوكاری ‌و بەخشینەوە و ناردوویانە بۆ گرووپی تیرۆرستی. راشیگەیاند، بۆ شەڕی تیرۆر دەبێت سەرچاوەی دارایی تیرۆرستان وشك بكرێـت. بەپێی راپۆرتی وەزارەتی ناوخۆی ئەڵمانیا، ئەم رێكخراوە پارەی كۆكردووەتەوە و ناردوویەتی بۆ رێكخراوە تیرۆرستییەكانی بەرەی نوسرە لە سووریا و بزووتنەوەی شەباب لە سۆماڵ و بزووتنەوەی حەماس لە غەزە. وەزارەتی ناوخۆی ئەڵمانیا ئاشكراشیكردووە ئەم رێكخراوە بەناوی فریاگوزاری پارەی كۆكردووەتەوە بۆ سۆماڵ و سووریا و میانمار و بزووتنەوەی حەماسی لە غەزە ناردووە.
خەڵك شارەوانیی هەولێر دەڵێ، بۆ ئاسانكاری هاتوچۆ و سیمای جوانی شارەكە پرۆسەكانی نۆژەنكردنەوە بەردەوام دەبێت. بەڕێوەبەرایەتی شارەوانی هەولێر بڵاویكردەوە، لە چەند ڕۆژی رابردوودا سەرۆكایەتیی شارەوانیی هەولێر لە ڕێی تیمی سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییەكانی شارەوانی لە هەولێر و كارگەی قیر، ژمارەیەك شەقام و كۆڵانی دیكەیان نۆژەنكردەوە، ئەمەش دوای ئەوە دێت كە پشكنین بۆ ئەو شوێنانە كرابوو كە پێویستییان بە نۆژەنكردنەوە هەبوو، چونكە ببووە هۆی دروستكردنی ئاستەنگ لەبەردەم هاتوچۆی شۆفێران و هاووڵاتییان. شارەوانیی هەولێر ئاماژە بەوە دەكات، ئەو جۆرە پرۆسانەی نۆژەنكردنەوەی شەقامەكان بەردەوامیان دەبێت و ئەو شوێنانەی كە پێویستییان بە نۆژەنكردنەوە هەیە، وەك شەقامە لۆكاڵی و سەرەكییەكان و كۆڵانەكان، نۆژەن دەكرێنەوە.
سلێمانی - نزار جەزا ١٥ ڕۆژ پێش ئێستا ژمارەیەك ڕێكخراوی ژینگەدۆست لەپارێزگای سلێمانی هەڵمەتی پاراستنی ڕێژەی سەوزاییان ڕاگەیاند، بەڵام لەوكاتەوە هیچ كەس و لایەنێك بەدەم داواكارییەكەیانەوە نەچووە. لەژێر دروشمی (بەهاناوەچوونی دار و درەختەكانمان) هەڵمەتی دابینكردنی ئاو بۆ پاراستنی ڕێژەی سەوزایی لەسلێمانی لەبەرواری ٢٠\٤\٢٠٢١ لەلایەن پارتی سەوزی كوردستان و ژمارەیەك ڕێكخراوی ژینگەدۆستییەوە ڕاگەیەندرا. ملكۆ بازیانی سكرتێری پارتی سەوزی كوردستان بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، ئەو كاتە كە هەڵمەتەكەیان ڕاگەیاند، داوایان لەخێرخوازان و سەرمایەداران و دڵسۆزان و ژینگەدۆستان كرد، بەپەلە بێنەسەرهێڵ و بەشداری ئەم هەڵمەتە بكەن، بۆئەوەی ئەو ڕێژە سەوزاییەی كە هەیە وشكنەبن. باسی لەئەوەشكرد، بەداخەوە لەو كاتەوە هیچ كەس و لایەنێك پەیوەندی نەكردووە، كە لەهەڵمەتەكەدا هاوكاربن. ئاماژەی بەئەوەشدا، ئەمە كاری حكومەتە، حكومەت لەخزمەتی ئەم شارەدا نییە، لەلایەكی دیكەشەوە كۆمەڵێك سەرمایەدار لەسەر ئەم خاكە پڕۆژەیان كردووە و دەوڵەمەندبوون، بەڵام ئامادەنین بەتەنكەرێك ئاو خزمەتی شارەكە بكەن. ئەوەشی خستەڕوو، هەر لەهەوڵدان بۆئەوەی خەڵكانی دڵسۆز بهێننە سەر هێڵ و خزمەتی سەوزایی شارەكە بكەن. باسی لەئەوەشكرد، بەپێی ئەو ئامارەی لەبەڕێوەبەرایەتی باخچەكان هەیە، ڕێژەی سەوزایی لەسلێمانی بریتییە لە لەسەدا ١٩.٦٥، بەڵام ئەم ڕێژەیە دابەزیوە بەهۆی ڕووداوەكانی ڕابردووەوە. وتیشی: حكومەتی هەرێم بەهۆی بێپلانییەوە ناتوانێت ئەم كێشانە چارەسەربكەن، لەساڵانی ڕابردووش كە پارەیەكی باش لەبەردەستی حكومەت بوو، نەیتوانی بەنداوی پێویست دروستبكات. ئەمە لەكاتێكدایە بەهۆی كەمبارانییەوە بەشێك لەگەنمی هەرێمی كوردستان وشك بووە و ڕێژەی سەوزایی كەمیكردووە و بەشێك لەكانیاوەكانیش وشك بوون.
خەڵك نرخی نەوتی برێنت نزیك بۆتەوە لە 70 دۆلار و بە 69 دۆلار و 22 سەنت مامەڵەی پێوەدەكرێت. ئەمڕۆ پێنجشەممە 6ی ئایاری 2021 نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەكانی جیهاندا بە 69 دۆلار و 22 سەنتە. هاوكات نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمەریكیش بە 65 دۆلار و 81 سەنت دەفرۆشرێت.
خەڵك- شەوی رابردوو شەڕ لەنێوان هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان و گەریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستان پەكەكە لە ناوچەی برادۆست سەر بە شارەدێی سیدەكان لە سنوری شاری سۆران سەر بە پارێزگەی هەولێر رووی دا. لەوبارەیەوە وەزارەتی پێشمەرگەی هەرێمی كوردستان لە ڕاگەیێندراوێكدا ئاشكرایكرد لە دەڤەری برادۆستی سەر بە ناحیەی سیدەكان، گرژی دروستبووەو چەكدارانی پەكەكە، هێرش دەكەنە سەر خاڵێكی هێزی پێشمەرگە. بەهرام عەریف یاسین، فەرمانداریی فەرماندەیی هەڵگوردی هێزی پێشمەرگەی كوردستان رایگەیاند "چەكدارانی پەكەكە لە ناوچەی گردخێوەتی دەڤەری برادۆست، هێرشیان كردووەتە سەر ئەو خاڵەی هێزی پێشمەرگە، كە پێشمەرگەكانی سوپای باڵەك لە خاڵەكەدان و لە هێرشەكەدا چەكی ئارپیجی و بیكەیسی و چەكی سووكیان بەكارهێناوە". راشیگەیاند، هیچ زیانێكی گیانی لە ریزی هێزی پێشمەرگەدا نەبووە. تا ئێستا پەكەكە هیچ راگەیەندراو و لێدوانێكی لەبارەی ئەم شەڕەوە بڵاونەكردووەتەوە. ئەمە بۆ چەندەمین جارە لە سنووری نێوان هێزەكانی پێشمەرگە و گەریلا شەڕ روو دەدات، هەردوولایەن یەكدی بۆ دەستپێكردنی هێرش تۆمەتبار دەكەن. لە شەڕەكانی رابردوودا كە روویانداوە كوژراو و بریندار بوون، بەڵام زانیاری ورد لەبارەی ئەم شەڕەوە بڵاونەكراوەتەوە. ئەم شەڕە لەكاتێكدایە هێزەكانی گەریلا لە دەڤەری ئاڤاشین، مەتینا و زاپ لە بەرەنگارییەكی قورسدان لەگەڵ سوپای توركیا.
خەڵك نوێنەری تایبەتی نەتەوە یەكگرتووەكان ڕایگەیاندووە، هەوڵەكان بۆ گەیشتن بە ئاگربەست لە یەمەن " لەو شوێنە نیە كە دەبێت ببێت "، ئەمەش سەرەڕای كۆبوونەوە و داواكانی وڵاتانی ناوچەكە بۆ وەستاندنی شەڕ. مارتن گریفیپ، نوێنەری تایبەتی نەتەوە یەكگرتووەكان لە بەیاننامەیەكدا كە دەست دەزگای هەواڵی فرانس پرێس كەوتووە دەڵێت، لە ماوەی هەفتەیەكدا كۆمەڵێك كۆبوونەوەی لەگەڵ ژمارەیەك كەسایەتی پەیوەندیداری یەمەنی و ناوچەكە و نێودەوڵەتیدا لە سعودیە و عومان ئەنجامداوە. ئامانج لە كۆبوونەوەكان ڕێكەوتنێك بووە لەسەر ئاگربەست و ڕاگرتنی هێرشی حوسییەكان بۆ سەر شاری مەئرەب كە كۆتا شوێنی ژێر دەسەڵاتی حكومەتی یەمەنە لە باكووری وڵاتەكەدا، هەروەها ئامانجێكی دیكە لە كۆبوونەوەكان لابردنی كۆتوبەندەكانی سەر بەندەری حودەیدە و كردنەوەی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی سەنعا بووە. بەڵام گریفیپ وتی بەداخەوە كۆبوونەوەكان نەگەیشتن بە هیچ ئەنجامێك. وتیشی " زیاتر لە ساڵێكە تاوتوێی ئەم بابەتانە دەكەین، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەمیشە یارمەتیدەر بووە، بەڵام بەداخەوە نەگەیشتووین بە ڕێكەوتنێك. لە هەمان كاتیشدا هاوڵاتیانی مەدەنی بەدەست جەنگەوە دەناڵێنن."

خەڵك- بەشی هەواڵ
ماوەی چوار مانگە بەهۆی ململانێ‌ سیاسییەكانی نێوان هەرێم و عیراقەوە، مووچەی فەرمانبەرانی بەنداوەكانی هەرێم، كە لەڕابردوودا خرانە سەر بەغدا نەدراوە و بەڕێوەبەری بەنداوەكانیش دەڵێت: “لە هەموو دەرگایەكمان داوە و تا ئێستا مووچەكەیان نەناردووە”.

ئەكرەم ئەحمەد، بەڕێوەبەری بەنداوەكانی هەرێم بۆ (خەڵك) ئاماژەی بەوەكرد، تا ئێستا گرفتی دابەشنەكردنی مووچەی فەرمانبەرانی بەنداوەكانی هەرێم لەلایەن بەغداوە چارەسەر نەكراوە و وەكو خۆی ماوەتەوە و لەلایەن وەزارەتی داراییەوە ڕاگیراوە.

ڕاشیگەیاند، حكومەتی عیراق ناردنی مووچەكەی بەستۆتەوە بە ڕێككەوتن و گفتوگۆكانی نێوان شاندی هەرێم و بەغدا و لە دەرگای زۆربەی بەرپرسانمان داوە و تا ئێستا چارەسەر نەكراوە.

ئاشكراشی كرد، كۆی فەرمانبەرانی بەنداوەكان، كە مووچەیان خراوەتە سەر عیراق نزیكەی 420 فەرمانبەرە و كۆی مووچەكە 370 ملیۆن دینارە و بڕێكی زۆر نییە.

جەختیشی كردەوە، تا ئێستا 4 مووچە نەدراوە و لێرەش حكومەتی هەرێم بەڵێنی داوە چارەسەری بكات، بەڵام تا ئێستا مووچەیان پێ‌ نەدراوە.

Posted in: