کاتێک منداڵ دەست دەکات بە قسەکردن و پێکهێنانی یەکەم وشەکانی، دایک و باوک چاوەڕوانی گەشتێکی زمانی نەرم و نیان دەکەن کە پڕ بێت لە چیرۆک و پرسیار و دەربڕینی زارەکی. بەڵام هەندێک جار، وشەکان تووشی کۆسپ دەبن و ئەوەی بە “لەکەلەک” ناسراوە دەردەکەوێت، حاڵەتێکی باو و ڕەنگە نیگەرانکەر بێت بەڵام هۆکارێک نییە بۆ ترس و دڵەڕاوکێ.
لە خوارەوە تیشک دەخەینە سەر جۆرەکانی لەکە لەک و کەی دەردەکەوێت و گرنگترین ڕێگاکانی مامەڵەکردن لەگەڵیدا.
لەکە لەک چییە؟
لەکە لەک، تێکچوونێکی قسەکردنە کە بە بەردەوامی پچڕانی قسەکردن دەناسرێتەوە، کە منداڵ دەنگەکان، بزوێنەکان، یان وشەکان دووبارە دەکاتەوە، یان بە شێوەیەکی نائاسایی درێژیان دەکاتەوە.
پەیوەندی بە زیرەکی یان توانای بیرکردنەوە نییە، بەڵکو پەیوەندی بە شێوازی ناردنی سیگناڵی مێشکەوە بۆ ئەندامەکانی قسەکردن هەیە.
لەکە لەک جیاوازە لە دووبارەبوونەوەی وشەکان لەکاتی فێربوونی قسەکردندا. دەتوانێت کاریگەری لەسەر توانای منداڵ هەبێت بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ کەسانی تر، هەروەها دەتوانێت بەبێ هۆکارێکی دیار ڕووبدات.
سێ جۆری باوی هەیە
وەستان یان لەکە لەک: هەوڵدان بۆ قسەکردن بەبێ ئەوەی دەنگێک دروست بکەیت، زۆرجار وا دەردەکەوێت کە منداڵەکە دەنگەکە پاڵ بنێتە دەرەوە.
دووبارەکردنەوە: ئەمەش دووبارەکردنەوەی دەنگ، بزوێن، یان وشە دەگرێتەوە، وەک: “ئااااااااااا، من ئەمەم دەوێت.”
درێژکردنەوە: درێژکردنەوەی دەنگ بۆ ماوەیەکی ناسروشتی، وەک: “Aaaaaand من ئەمەم دەوێت.”
بە پاڵپشتییەکی دروست، منداڵ دەتوانێت بەسەر کێشەکەدا زاڵ بێت و دەنگەکەی بەدەستبهێنێتەوە بە شێوەیەکی ڕوان و متمانە بەخۆبوون.
لەکە لەک کەی دەست پێدەکات؟
زۆرجار لەکە لەک لە نێوان تەمەنی ٢ بۆ ٤ ساڵیدا دەردەکەوێت، کە قۆناغێکە بۆ گەشەکردنی خێرای زمان. لەوانەیە لەناکاو دەست پێبکات یان وردە وردە گەشە بکات. لە هەندێک حاڵەتدا لەکە لەک بە تەواوی نامێنێت، دواتر دوای چەند هەفتەیەک یان چەند مانگێک دەگەڕێتەوە.
هۆکاری لەکە لەک چییە؟
لەکە لەک لە گەشەکردندا باوترین جۆری لەکە لەکە لە منداڵاندا. بەزۆری لە نێوان تەمەنی دوو بۆ پێنج ساڵیدا دەردەکەوێت. لەوانەیە کاتێک ڕووبدات کە گەشەکردنی منداڵ لە توانای قسەکردن و زماندا خاوتر بێت لە توانای دەربڕینی ئەوەی کە دەیەوێت بیڵێت.
لەکە لەک بەهۆی دەمارەکانەوە
لەوانەیە دوای جەڵتەی مێشک یان برینداربوونی مێشک ڕووبدات. لە ئەنجامی کێشەی سیگناڵە دەمارییەکان لە نێوان مێشک و دەمارەکان و ماسولکەکانی بەرپرس لە قسەکردندا ڕوودەدات.
لەکە لەکی دەروونی
جۆرێکی نائاساییە. لەوانەیە دوای زەبر و زەنگی دەروونی دەربکەوێت یان لەگەڵ کێشەکانی بیرکردنەوە یان توانای شیکردنەوەی لۆژیکیدا بێت.
نیشانەکانی لەکە لەک لە منداڵاندا
نیشانەکانی لەکە لەک لە منداڵێکەوە بۆ منداڵێکی تر جیاوازە، و ڕەنگە بەپێی باری دەروونی منداڵەکە یان بارودۆخی ڕۆژانە بگۆڕێت.
دیارترین نیشانەکانی نەخۆشیەکە، بەپێی ئامارەکانی قوتابخانەی پزیشکی زانکۆی جۆنز هۆپکینز، بریتین لە:
وشەی پڕکەرەوەی وەک “ئۆه” یان “واتە” بەکاربهێنە.
زۆر هێواش یان بە وەستانێکی زۆر قسەدەکات.
هەناسە تەنگی یان هەستکردن بە گرژی لە کاتی قسەکردندا.
چاوتروکاندنی خێرا یان لەرزینی لێو لە کاتی قسەکردندا.
لەکە لەک کاتێک زیاد دەکات کە ماندوو بوویت، یان فشاری دەروونیت هەبێت.
ئایا بۆ هەموو منداڵان وەک یەکە؟
فرێکوێنسی و توندی لەکە لەک لە منداڵێکەوە بۆ منداڵێکی تر جیاوازە. لەوانەیە لە هەندێک منداڵدا تەنها کاتێک ڕووبدات کە هەستیار بن، ماندوو بن، یان توڕە بن. لە کاتێکدا هەندێکی تر زۆربەی قسەکانیان بە لەکە لەک دەکەن. ڕەنگە ڕۆژ بە ڕۆژ دۆخەکە بگۆڕێت.
کەی داوای یارمەتی دەکەین؟
ئەگەر تێبینی ئەوەت کرد کە منداڵەکەت بە بەردەوامی لەکە لەک دەکات، یان زیاتر لە ٦ مانگە لەکە لەک دەکات و لە قسەکردن دەترسێت، خۆی لێی بەدوور دەگرێت، یان بە تەواوی قسەکانی دەوەستێت.
لەکە لەک شکستی قسەکردن نییە، بەڵکو بانگهێشتکردنە بۆ گوێگرتن. بە پاڵپشتییەکی دروست، منداڵ دەتوانێت بەسەر ئەمەدا زاڵ بێت و بە شێوەیەکی ڕوان و متمانە بەخۆبوون دەنگی خۆی بەدەستبهێنێتەوە، ئەگەر پاڵپشتی و توانای گوێگرتن و ڕامانی دایک و باوکی هەبێت بەبەردەوامی.