گومانی تێدا نییە کە ئینتەرنێت تەنیا ئامرازێک نییە بۆ پەیوەندیکردن یان دەستڕاگەیشتن بە زانیاری، بەڵکو بیناسازییەکی تەکنیکی ئاڵۆزە کە ملیۆنان تۆڕ و پێکهاتەی تەکنیکی کۆدەکاتەوە کە بە هاوئاهەنگی کاردەکەن بۆ دابینکردنی ئەو ئەزموونەی بەکارهێنەر کە ڕۆژانە دەژین.
بۆ ئەوەی لە چۆنیەتی کارکردنی ئینتەرنێت تێبگەین، پێویستە ئەو لایەنە تەکنیکییانە بکۆڵینەوە کە بنەمای کارکردنیەتی، لە تۆڕە کۆمپیوتەرییە پلەبەندییەکانەوە تا ئەو پرۆتۆکۆڵانەی کە هاتووچۆی داتاکان بەڕێوەدەبەن.
بە سادەیی، ئینتەرنێت لە کۆمەڵێک چین پێکهاتووە کە لە بەکارهێنەرەوە دەست پێدەکات و بە بڕبڕەی پشتی ئینتەرنێت کۆتایی دێت، کە کێبڵی ژێردەریایی و ناوەندی داتا گەورە لەخۆدەگرێت.
ئینتەرنێت چۆن کاردەکات و چۆن ئێمە بەکاری دەهێنین؟
ڕاوتەری ئینتەرنێت
هەموو تۆڕەکانی ئینتەرنێت پشت بە خاڵەکانی دەستگەیشتن بە ئینتەرنێت (IXPs)، بڕبڕەی پشت و ڕاوتەر دەبەستن بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ یەکتر.
پەیامەکە لە کۆمپیوتەرەکە دەردەچێت و بە نیوەی گۆی زەویدا دەڕوات و بە چەند تۆڕێکی جیاوازدا تێدەپەڕێت و لە ماوەی چرکەیەکدا دەگاتە کۆمپیوتەرێکی دیکە.
ڕاوتەرەکان ڕێڕەوی زانیاری لە نێوان ئامێرەکاندا دیاری دەکەن ئەو ئامێرە تایبەتمەندانەن کە لە ڕێگەی هەزاران ڕێڕەوی جیاوازەوە نامەکانت و پەیامی هەموو بەکارهێنەرانی ئینتەرنێت دەنێرن بۆ شوێنی مەبەست.
ڕاوتەرەکان دوو ئەرکی بنەڕەتی ئەنجام دەدەن:
1:ڕێگریکردن لە گواستنەوەی زانیاری بۆ شوێنی ناپێویست: ئەمە کارێکی پێویستە بۆ دوورکەوتنەوە لە قەرەباڵغی داتا لە تۆڕەکەدا و بۆ ڕێگریکردن لە کاریگەری لەسەر بەکارهێنەرانی دیکە.
دڵنیابوون لەوەی کە زانیارییەکان دەگەنە شوێنی مەبەست: ئەمە ئەرکی سەرەکی دڵنیابوونە لە وردی و کارایی گواستنەوەی زانیارییەکان.
بڕ بڕەی پشتی ئینتەرنێت چییە؟
بڕبڕەی پشتی ئینتەرنێت:
لە ساڵی 1986 دامەزراوەی نیشتمانی زانستی ئەمریکا (NSF) یەکەم بڕبڕەی پشتی ئینتەرنێتی خێرا بە ناوی NSFNET دروستکرد، کە هێڵی T1 یە و 170 تۆڕی بچووک بەیەکەوە دەبەستێتەوە و بە خێرایی 1.5 مێگابیت لە چرکەیەکدا کاردەکات.
بە هاوکاری کۆمپانیاکانی وەک IBM و MCI و Merit ساڵی دواتر NSF بڕبڕەیەکی نوێی T3 ی پەرەپێدا بە خێرایی 45 مێگابیت لە چرکەیەکدا.
لە سەرەتای ئینتەرنێتدا تەنها کۆمپانیا گەورەکانی پەیوەندییەکان دەیانتوانی ئەم جۆرە باندڤیدە بەرزە بەڕێوەببەن، بوڵام ئەمڕۆ زۆرێک لە کۆمپانیاکان توانای بەڕێوەبردنی ئەم جۆرە باندڤیدە بەرزەیان هەیە، و هەموویان لە ڕێگەی “خاڵی دەستگەیشتن بە ئینتەرنێت” (IXP) جۆراوجۆرەکانەوە لە سەرانسەری جیهاندا بە یەکەوە دەبەسترێتەوە.
بەم شێوەیە هەر کەسێک لە ئینتەرنێتدا، بەبێ گوێدانە شوێنی جوگرافیای خۆی یان ئەو خزمەتگوزارییەی کە بەکاریدەهێنێت، دەتوانێت پەیوەندی لەگەڵ هەر کەسێکی دیکە لەسەر هەسارەکە بکات.
کۆمپیوتەرەکان بە بەکارهێنانی فۆرماتێکی دووانەیی پەیوەندی دەکەن، کە ناونیشانی پێشوو بە فۆرماتێکی دووانەیی دەبێتە هەمان شت: 11011000.00011011.00111101.10001001.
لە ناونیشانی IPv4 دا هەر کۆمەڵە ژمارەیەک پێی دەوترێت ئۆکتێت، یان هەشت بیت، چونکە لە 8 شوێن پێکدێت کاتێک بە شێوەی دووانەیی پیشان دەدرێت.
کاتێک هەموو شوێنەکان پێکەوە کۆدەکرێنەوە، 32 شوێنمان دەست دەکەوێت، بەمەش ناونیشانەکانی IPv4 دەبنە ژمارەی 32 بیتی.
ئەم پێکهاتانە بڕبڕەی پشتی ژیانی مۆدێرن و بەبێ ئەوان ئینتەرنێت نەدەبوو و بەبێ ئینتەرنێتیش ژیان بۆ زۆرێک لە ئێمە زۆر جیاواز دەردەکەوت.