خێزان

ئەمەی خوارەوە چەند دۆخێکی ناخۆشە کە هەموو ئەو کچانەی دەیانەوێت کێشیان زیاد نەکات پێیدا تێپەڕ دەبن:

 

کاتێک لە ماڵەوە وەرزش دەکەم

 

پەلەمانە! 

 

کاتێک ناتوانم بەرگەت چپس نەخواردن بگرم؟

 

پاش هەموو نان خواردنێک

 

کاتێک دەچمە بۆفیەی کراوە و ڕێجیم لە بیر دەکەم

چۆن پانتۆڵەکەم لە پێ دەکەم:

کاتێک بەیانی هەڵدەستم:

 

خێزان

ئەمەی خوارەوە چەند نهێنیەکە لەسەر جەستەی مرۆڤ، کە دەری دەخات جیهانێکی تەواو جیاوازە:

 

دڵ

-دڵی مرۆڤ لەتوانایدا هەیە تا بەرزی ٣٠ پێ خوێن فڕێبدات کە دەکاتە خانویەکی سێ نهۆمی

-دڵی ژنان زیاتر لە دڵی پیاوان لێدەدات.

-هەموو ڕۆژێک دڵ نزیکەی ٢ هەزار گاڵۆن خوێن پاڵپێوەدەنێت.

-جگەر

-جگەر ئەندامێکە زۆرترین کاری هەیە و نزیکەی ١٠٠ کاری جیاواز ئەنجام دەدات لە ناو جەستەدا.

-جگەر گەر تەنها ٢٥٪ی بمێنێتەوە، دەتوانێت دوبارە خۆی درووستبکاتەوە.

-لە پزیشکی یۆنانیدا پێیان وابووە کە هەستەکانی مرۆڤ لە جگەرەوە دێت.

-گورچیلە

-لە ناو گورچیلەدا نزیکەی ٢ ملیۆن خانەی فلتەری هەیە کە بە nephrons ناودەبرێت.

-مرۆڤ دەتوانیت بەبێ دوو گورچیلە بژی و نیوەی یەک گورچیلە کارەکان بەڕێوە ببات.

 

-گەدە

-گەدە توانای هەڵگرتنی خۆی دەگۆرێت لە نێوان ١ لیتر بۆ ٤ لیتر بە پێی خواردنی کەسەکان.

-ترشی گەدە هێندە بەهێزە کە دەتوانیت کانزاش شی بکاتەوە.

-گەدە چەند پەردەیەکی هەیە و هەموو ٢ هەفتە جارێک نوێدەبیتەوە بۆ ئەوەی خۆی لە پوکانەوەی خۆی بپارێزێت بەهۆی ترشەڵۆکەوە.

 

-سی

-سی مرۆڤ کێشی زۆر کەمە و گەر بیکەیتە سەر ئاو ژێر ناکەوێت.

-هەموو ڕۆژێک نزیکەی ١٠ هەزار لیتر هەوا بە سیەکانماندا تێدەپەڕێت.

-سی لە دەرچوونی دەنگ و درووستکردنی دەنگی مرۆڤدا ڕۆڵێکی کاریگەری هەیە.

 

-میزەڵدان

-میزەڵدان توانای چونەوە یەک و کشانی زۆری هەیە لەکاتی پێویستدا.

-شێوەی میزەڵدان وەک هەرمێ وایە لە گەورەدا.

 

-ڕیخۆڵەباریکە

-هەرچەندە تیرەکەی بچووکە، بەڵام لە ڕاستیدا بچووک نیە. لە کاتی درێژکردنەوەی ڕیخۆڵە باریکە درێژیەکەی دەگاتە (٦ م)  . و ئەگەر پانی بکەینەوە گەورەتردەبێت لە ڕووی یاریگایەکی تێنیسی سەر زەوی.

-لە ناویدا نزیکەی ١ کیلۆ بەکتریا هەیە

 

-مێشک

-هەتا ئێستاش زۆر زانیاری هەیە لەسەر میشک کە بەشاراوەیی ماوەتەوە و نزیکەی ١٠٠ بلیۆن دەمارەخانەی تێدایە.

-مێشک هەستەوەری ئازاری تێدا نییە، واتە خۆی هەست بە ئازار ناکات بەڵام ئاگادارت دەکاتەوە لە ئازاری ناوچەکانی دیکە.

-توانای هەڵگرتنی نزیکەی ١٠٠ تێرابایت زانیاری هەیە کە لە سوپەر کۆمپیتەر زیاترە.

-بەداخەوە ئەو قسەیە ڕاست نییە کە دەڵێت ئێمە تەنها ١٠٪ مێشکمان بەکار دەهێنین، بەڵکوو هەمووی بەکاردەهێنین و مرۆڤ تەنها لەکاتی خەوتندا ١٠٪ی بەکاردەهێنیت.

 

-پەنکریاس

-پەنکریاس سەر و کلکی هەیە

-ئێمە دەتوانین بەبێ پەنکریاس بژین، بەڵام لە هەستەوەرەکان و باڵانسی هۆڕمۆنەکاندا کێشەمان بۆ درووست دەبێت.

خێزان

ئەمەی خوارەوە چەند دیمەنێکە کە نیشانی دەدات سرووشت هەمووکات کاری خۆی دەکات و ناوەستێت:

 

دارێکی نوێ لەسەر دارە کۆنەکە بوژاوەتەوە

هێزی سرووشت

سرووشت بەسەر شەڕیشدا زاڵ دەبێت

مۆڵێکی چۆڵکراو کە ژێر ئاو کەوتووە

ڕێگەیەکی کۆنی شەمەندەفەر کە وەک ناوچەیەکی جادووی لێهاتووە

دار لە دیوارەوە

خۆی ڕادەستناکات!

دار لە نێو دارێکی دیکەدا