هەر دەوڵەتێک چەند جۆرێک چەکی پێویستە . چەکە سەربازیەکانی پێوستە بۆ بەرگری ناوخۆیی و چەکی ئابووری و سیاسی و تەکنەلۆجیشی دەوێت بۆ هێرش بردنە دەرەکیەکان . ناشیرینترین و خراپترین چەک لەو هێرشە دەرەکیانەدا بۆ بەدەستهێنانی بەرژەوەندی سیاسی ناوخۆ ، چەکی بەکارهێنانی مرۆڤە .

ئەردۆغان بەهۆی لاوازی سیاسی دەرەکیەوە ، ئەو چەکە قێزەونە بەکاردێنێت لەدژی دەوڵەتانی تر . بۆ هەر دەوڵەتێک جۆرە چەکێکی لە دەوڵەتێکی ترەوە قەرزکردووە تا شەڕەکانی خۆی پێبکات .

ئەردۆغان لەبەرانبەر ئەمریکادا ، ڕوسیا بەکاردێنێت ، یاخود بە ڕوسیا هەرەشە لەئەمریکا دەکات . لەئەنجامی ئەم شەڕە قێزەونەشەوە گەلانی سوریا باجەکەی ئەدەن و ئاسایشی ناوچەکەشی خستۆتە ژێر مەترسیەوە .

لەبەرانبەر سعودیە و میسردا ، ئەردۆغان ئێرانی شیعی و ئیخوانی سونی بەکاردێنێت ، لەم بەکارهێنانەشدا ئاژاوەیەکی گەورەی عەقائیدی بەرپاکردووە . جارێکی تر ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی پێ خستۆتە ژێر مەترسیەوە .

لەبەرانبەر ئەوروپادا ، پەناهەندەکانی ناو تورکیا بەکاردێنێت . بەکردنەوەی دەرگای کۆچ بەرەو خۆرئاوا ، ئەردۆغان هەڕەشە لە ئەوروپا دەکات . جۆرێک لە ڕق و کینەی لەنێوان ئیسلام و ئەوروپیە مەسیحیەکاندا چاندووە کە ئاسایشی ئەوروپای توشی شڵەژان کردووە . 

ئەرۆغان لەبەرانبەر کورد و دەوڵەتانی عێراق و سوریادا ، داعش بەکاردێنێت ، کوشتار و وێرانەیەکی بێ وێنەی لەو ناوچانەدا دروستکردووە . بەو هەموو خوێنەوە خەمساردانە پشتیوانی جەبهەی نوسرە و داعش دەکات ، بۆ ئەوەی هەڕەشەی ئەو گەلانەی دراوسێ ی تورکیای پێ بکات و سڵ لە مەترسیەکانی ئەردۆغان بکەنەوە .

ئەردۆغان لەبەرانبەر ئیسرائیل ، ئیسلام بەکاردێنێت و لەبەرانبەر ئیسلامیشدا ئیسرائیل دەپارێزێت بۆ ئەوەی لەناو ئەو ناکۆکیانەدا بەردەوامی بە هەیمەنەی سیاسەتی تورکیا بدات لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا .

ئەم چەکە قێزەونانەی ئەردۆغان کە گێژاوێکی ترسناکی بەجیهاندا بڵاوکردۆتەوە ، تەنیا یەک ئەنجامی هەیە ، ئەویش بنەبڕکردنی توانای گەیشتنی ئەردۆغانە بەو چەکانە و دواتر زیانەکانی دەگاتەوە بەناوخۆی تورکیا و کەسی ئەردۆغان کە کۆتایی هاتنە بە و کۆمارە خوێناویەی لەسەر ئەو کوشتارانە بنیادی ناوە .

 

لە مێژووی سەد ساڵەی دروستبوونی عێراق، دوای خستنەسەری كوردستانی باشوور بۆ سەر عێراق بە بێ ویستی خۆی، ھەمیشە كورد شۆڕشی كردووە بۆ بەدەستھێنانی مافەكانی، ئەوەی كورد بەردەوام جەحتی لێ كردووەتەوە، كردنەوەی دەرگای گفتوگۆ بووە لەگەڵ حكومەتە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق بۆ چارەسەركردنی گشت كێشەكانی لە رێگەی دیالۆگەوە، ھەر لە سەردەمی شێخ ئەحمەد و شۆڕشەكانی یەكەم و دووەمی بارزانەوە، ھیچ كاتێك سەركردایەتیی شۆڕشی كوردستان دەستپێشخەرییەكانی گفتوگۆی رەت نەكردۆتەوە، بگرە لە ساتەوەختەكانی سەركەوتنیش ھەمیشە دەرگای بۆ گفتوگۆ و گەنگەشەكردن كراوە بووە.

 

لە دوای كودەتای تەمموزی ساڵی ١٩٥٨ و گرتنەدەستی دەسەڵات لەلایەن (عەبدولكەریم  قاسم)، ویستی چارەسەری كێشەی كوردی ھەبوو لە عێراق و ڕێك پاش كودەتا داوای گەڕانەوەی بارزانی كرد لە سۆڤیەت، بێ دوودڵی بارزانیی باوك بەدەم داواكەیەوە ھات و گەڕایەوە عێراق، هەروەها ھەموو ھەنگاوێكی پۆزەتیڤانەی نا بۆ گەیشتن بە ڕێككەوتن لەگەڵ دەسەڵاتدارانی عێراق، بەڵام لە كۆتاییدا نیەتی ڕاستەقینەیان دەركەوت، كە نایەوێت چارەسەری كێشەكان بكات، بۆیە لە ساڵی ١٩٦١ بەغدای بەجێھێشت و سەركردایەتیی گەورەترین شۆڕشی لە مێژووی كوردستانی باشوور كرد و تۆسقاڵێك سازشی لەسەر داوا ڕەواكانی میللەتەكەی نەكرد.

 

لە سەروبەندی كودەتای یەكەمی بەعس لە ٨ی شوباتی ١٩٦٣ و كۆنتڕۆڵكردنی دەسەڵات لەلایەن بەعسییەكانەوە، گفتوگۆ دەستی پێكردەوە و، بەڵێنی دابینكردنی گشت مافەكانی گەلی كورد بە سەركردایەتیی شۆرشی ئەیلوول درا، وەلێ زۆری نەخایاند لە كۆتاییەكانی ساڵی ١٩٦٣ (عەبدولسەلام عارف÷ كودەتای كرد و لە ساڵی ١٩٦٤ حكومەتی عێراقی ئامادەیی پیشاندا بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و بارزانیی باوكیش پێشوازیی لەو بڕیارە كرد و دەست كرا بە گفتوگۆ، بەڵام لە ئەرزی واقیعدا ھیچ ھەنگاوێكی پێویست نەنرا، بۆیە بێ ھیچ دوودڵییەك ئامادەسازیی تەواو كرا بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھێرشەكانی حكومەتی عێراقی، كە لە ساڵی ١٩٦٥ شەڕ دەستی پێكردەوە، دوای مردنی لەناكاوی سەرۆككۆمار و گرتنەدەستی دەسەڵات لەلایەن عەبدولڕەحمانی برا بچووك، دووبارە لە ساڵی ١٩٦٦ گفتوگۆكان دەستیان پێكردەوە، بەڵام زۆری نەخایاند و كودەتای دووەمی بەعس دەستی پێكرد.

 

پاش كودەتای دووەمی بەعس لە ساڵی ١٩٦٨ و كۆنتڕۆڵكردنی دەسەڵات لەلایەن (ئەحمەد حەسن بەكر) و جێگرەكەی (سەدام حوسێن)، ئامادەیی چارەسەركردنی كێشەی كوردیان ھەبوو، بۆیە سەركردایەتیی شۆڕش دووبارە بەدەم ئەو بانگەوازە ئاشتیخوازانەوە چوو، ئەوە بوو ڕێككەوتننامەی ١١ی ئاداری ١٩٧٠ی لێ كەوتەووە، بەڵام كاتێك دەسەڵاتدارانی بەغدا تاكلایەنانە یاسای ئۆتۆنۆمیی ساڵی ١٩٧٤ی ڕاگەیاند و مافەكانی گەلی كوردی پشتگوێ خستبوو، سەركردایەتیی شۆڕش دووبارە ئامادەسازیی بۆ دەستپێكردنەوەی شۆڕش كرد.

 

لە دوای ٢٠٠٣ و رووخاندنی رژێمی بەعس، دووبارە سەركردایەتیی كورد بە ھەموو ھێزێكەوە ڕووی كردەوە بەغدا و ھەموو ھەوڵێكی خستە كار بۆ بنیاتنانەوەی عێراقێكی نوێی دیموكراسی و، بەشداری كرد لە ئەكتیڤكردنەوی دامەزراوە یاساییەكانی عێراق و پاراستنی ئارامیی ناوچە گەرمەكانی شەڕ، لە بەرامبەر بەدەستھێنانی فیدڕاڵی بۆ كوردستان و جێكردنەوەی مافە ڕەواكانی گەلەكەمان لە دەستووری ھەمیشەیی عێراقدا، بەڵام كاتێك بینی كە عێراقییەكان خەریكین پاشەكشە لە بەڵێنەكانیان دەكەن، بە تایبەتی لە كۆتاییەكانی ساڵی ٢٠١٣ حكومەتی عێراقی بودجە و مووچەی ھەرێمی بڕی و ھەڕەشەی ھێرشكردنە سەر ھەرێمی دەكرد، كوردستان زۆر بە ھێزەوە بەرامبەر ئەم ھەڕەشانە وەستایەوە و بڕیاری فرۆشتنی نەوتی دا بە شێوەی سەربەخۆ، دواتر بەرەنگاری ھاتنی داعش و ھێرشەكانی حەشدی شەعبی بووەوە لە دوای ١٦ی ئۆكتۆبەر.

 

لە ئێستاشدا ھەر لەگەڵ دەستبەكاربوونی كابینەی نۆیەم، گرینگترین خاڵ لە بەرنامەی كاری سەرۆكی حكومەتی ھەرێمدا، بڕیاری گفتوگۆكردن بوو لەگەڵ بەغدا بۆ چارەسەركردنی گشت كێشەكان، لە كۆتا كۆبوونەوەی سەرۆكی حكومەتیش لەگەڵ فراكسیۆنە كوردییەكانی پەرلەمانی عێراق، ئەوەی دووپات كردەوە، كە بە ھیچ شێوەیەك سازش لەسەر مافە دەستوورییەكانی ھەرێمی كوردستان ناكەین، بۆیە بڕیاری حكومەتی ھەرێم بە دەسپێكردنەوەی گەڕێكی تری گفتوگۆ لەگەڵ بەغدا بۆ چارەسەركردنی گشت كێشە ھەڵواسراوەكانی نێوانیان، ھەرگیز بە مانای تەسلیمبوون نییە، بگرە نیازپاكیی كورد دەردەخات بۆ دەستپێكردنەوەی گفتوگۆی جیددی لە پێناو چارەسەركردنی تێكڕای گرفتەكانی نێوان هەولێر و بەغدا.

قوڵبیونەوەی ناكۆكیەكان و زەقبونەوەی قەیرانە سیاسیەكان و فەراوانبوونی كەلەبەری نێوان سەركردایەتی یەكێتی و كادر و ئەندامانی، پەیوەندیەكان و رێسای رێكخستنەكانی بە شێوەیەك تێكداوە گرژی و ناكۆكیەكانی گەیاندوەتە ئاستی لێكترازان و پێكهەڵبژان.

لە پێناو مانەوە لە پۆست و پلە حزبیەكان و پارێزگاریكردن لە بەرژەوەندیە تایبەتەكانیان بەشێكی زۆر لە تێكۆشەرە دێرینەكان (سەركردایەتی ئەمرۆی یەكێتی) لە ئەمرۆدا كەوتونەتە یەكتر شكاندن و یەكتر خواردن. لەم كردەوە و دیاردەیەدا كار بگاتە ئەوەی سەركردەیەكی یەكێتی متمانەی بە كادر و حزبێكی نەیار زیاتر بێت لە هەڤاڵانی خۆی، ئەمە كارەساتێكی رێكخراوەییە و تەواوی شیرازەی حزب دەخاتە بەردەم مەترسی هەڵوەشانەوەو تێكدانەوە.

تێكچونی پەیوەندیەكان بگاتە ئاستی یەكتر شكاندن و یەكتر سرینەوە تا ئاستی ئێسك شكاندن لە پێناو مانەوەدا دیاردەیەكی ترسناكی ئەمرۆی قەیرانی یەكێتیە. چاڵ هەڵكەندن بۆ یەكتر و ملشكاندن و ئابرووبردنی یەكتر تا كار دەگاتە ئاستی تیرۆری سیاسی و جەستەی ئەو ئاراستەیەیە، كە لە ئەمرۆدا یەكێتی بەگشتی بەرەو ئایندەیەكی ترسناك و دژوار دەبات. لە راستیدا ئەم دیاردەیە تەنیا بۆ كادر و ئەندامانی یەكێتی نابێتە كارەسات و تێكۆشەرە دێرینەكان باجی سەرەكی و گەورەی نادەن، بەڵكو بۆ تەواوی میللەتی كورد دەبێتە نەهامەتی و بەربەست لە بەردەم گەشەكردنی مرۆی و سیاسی و ئابوری و كەلتوریشدا. رەوشێك، كە هیچ مانایەكیان بۆ هاوخەباتی و هاورێیەتی و دیسپلینی حزبایەتی نەهێشتوەتەوە. بەم دۆخ و رەوش و عەقڵیەتەوە یەكێتی ئەگەر كۆنگرە ببەستێت چی دەدورێتەوە، ئەگەر نەیبەستێت چ چارەنوسێكی دەبێت؟.

كۆنگرە و سەركردایەتی
تەركیبەی رێكخراوەی یەكێتی لە لوتكەوە بۆ خوارەوە دابەشبوونە بە سەر چەند باڵ و تەكەتولێك، لەم رەوشەدا ئەوەی كارەساتەكە دژوارتر دەكات هەر یەك لەم باڵانە خاوەنی موڵك و سامان و داهات و هێز و جەماوەری حزبایەتی تایبەتی خۆیەتی، بگرە لە بواری پەیوەندی سیاسیشەوە هەر باڵێك پەیوەندی و ولای سیاسی خۆی لە ئاستی لۆكاڵی و هەندێكجار هەرێمایەتیش بێ گوێدانە بریار و ستراتیجی حزبەكەی دادەرێژێت. لە كرۆكدا هەر باڵێك وەك حزبێكی سەربەخۆ كار دەكات. هەر یەكە لەم باڵانە پێیوایە راستی و هەقیقەت و ماف لای خۆیەتی و ئەوانیتر دەبێت ملكەچی ئیرادەی ئەم بن.

تەواوی ئەم ململانێ و ركەبەرایەتیە تەنیا بەشێكی كێشەكەیە، بەواتە تەنیا باس لەو شەڕ و ناكۆكیانە دەكەین، كە لە نێوان خودی تێكۆشەرە دێرینەكان خۆیاندا هەیە، كێشە و گرفتی نێوان كادران و سەركردایەتی، خەڵك و حزب، حزب و میللەت باسێكیترە و بۆ دەرفەتێكیتر هەڵیدەگرین.

بۆ رەتكردنی ئەم دۆخە بەو شێوەیەی هەندێك سەركردایەتی دەیانەوێت، وەك پێشەكی چەندین پرۆژە و پێشنیاری سەیرو سەمارە دەخرێتە بازاری سیاسی و گۆرەپانی دانوستانەكانی نێوان خۆیانەوە. هەموو ئاوات و خەونی تێكۆشەرە دێرینەكان ئەوانەی ئەمرۆ دەسەڵاتی حزبایەتیان قۆرخكردوە، تەنیا مانەوەیە لە ناو بازنەی دەسەڵاتی حزبایەتی و پارێزگاریكردن لە بەرژەوەندیە تایبەتەكانیان و هەوڵی زیاترە بۆ كۆكردنەوە سامان و جێگیركردنی كورەكانیان لە پلە و پۆستە باڵاكاندا، ئەم رەوشە وایكردوە زۆربەی كادران ئەو باوەرەیان لا بچەسپێت، كە هەموو دانشتنێكی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی لە كرۆكدا یان بۆ دابەشكردنی بەرژەوەندی و سامانە لە نێوان خۆیاندا یان بۆ دابەشكردنی پلە و پۆستە بۆ كورەكانیان، لە بەرامبەر ئەمانیشدا گروپێكیتر، كە لە كادرە باڵا دەسترۆیشتوەكانن، خەون بە گەیشتن بە دەسەڵات و پلە باڵاكانی حزبەوە دەبینن، بەشێك لەم كادرانە ئەوباوەرەیان لای چەسپیوە، كە ئەم سەركردایەتیە چیتر مافی مانەوەیان لە دەسەڵاتی حزبایەتیدا نیە و پێویستە گۆرەپانەكە بۆ ئەمان چۆڵكەن.

لە ئەمرۆدا گۆرەپانی ململانێی سیاسی یەكێتی لە بارە گشتیەكەیدا لە دوو هیوادا چڕ دەبێتەوە، بەرەیەكی نەیار، كە هیواو دنیابینی ئەوەی هەیە، چیتر ئەم رێكخراوە نەبێتەوە بە هێزێكی سەرەكی سیاسی و سەربازی، پێیوایە خۆری لە ئاوابووندایە و پێگەی لە ناو كۆمەڵگای كوردیدا بەرەو لاوازی و نەمان دەچێت.

ئەم بەرەیە هیواخوازن یەكێتی نەمێنێت و بە بەربەستی بەردەم فراوانبوونی دەسەڵاتی خۆیانی دەزانن و هاوكات چەند لایەنێكیتریش خواستی ئەوەیان هەیە ببنە جێگرەوەی یەكێتی، ئەمە جگە لەوەی هەندێك لایەنی بچوك تا ئەمرۆ لە سەر سوتماكی ناكۆكیەكانی رابردویان هیواخوازن یەكێتی بەرەو هەڵدێر و كۆتای بچێت.

لە بەرامبەر ئەم بەرەیەدا، بەرەیەكیتر هەیە هەرچەندە لە ئەمرۆدا دەنگیان زۆر بە كزی دەبیسترێت، بەڵام بە واقعی دنیابینی و هیوایەكیتریان هەیە، ئەمانە بە گشتی پێیانواییە مانەوەی یەكێتی بەهێز و سەنگەوە تەنیا زامنی جێگیری سیاسی و هاوسەنگی و پایەی فرە حزبی و هیوای ئایندەیەكی دیموكراسیە بۆ كوردستان، ئەوەی مایەی نیگەرانیە ئەم دوو هیوایە لە ناو خودی یەكێتیەكان خۆیشیاندا بوونی هەیە، بەواتە هیوای توانەوەی یەكێتی لەناو ریزەكانی یەكێتیدا لە سەرەوە تا خوارەوە كارەساتە گەورەكە دەخوڵقێنێت؟، كاتێك چەندین تێكۆشەری دێرین هیوای توانەوەی یەكێتیان هەبێت تەنیا بۆ ئەوەی ئەو سامان و موڵك وماڵەی لە سێبەری یەكێتیدا كۆیكردوەتەوە بۆ خۆیانی ببەن و كەس نەبێت لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بكات، ئەمە جگە لە سەدان و بگرە هەزاران كادر، كە پێیانوایە لە سێبەری ئەم سەركردایەتیە و ئاراستەی كاری دەسەڵاتی باڵای حزب، ئایندە و چارەنوسی ئەمان باش نابێت.

دەرئەنجام ئەمانە دەكرێنە قوربانی شەڕی تەكەتول و باڵباڵێنەو بەرژەوەندیە تایبەتەكان، بۆیە بەشێك لەم توێژەیش نائومێدی وایلێكردوە هیوا بەوە بخوازێت تەر و وشك پێكەوە بسوتێت و یەكێتی بەرو هەڵدێر و توانەوە بچێت.

لەم دەمەدا بۆ یەكلاكردنەوەی ئایندە و چارەنوسی یەكێتی زۆرترین قسە و باسەكان لە سەر ئەنجامدان یان ئەنجامنەدانی كۆنگرەیە. زۆربەی كادرانی باڵای یەكێتی پێیانوایە پێویستە گۆڕانكاری بنەرەتی بەرجەستە ببێت، ئەمەیش لە واقعدا سەرەتای بەرجەستەبوونی تەنیا بە كۆنگرە دەخوڵقێت.

زۆرێك لە كادران دەرئەنجامی نیگەرانیەكانیان لە دۆخی ناوخۆی ئەمرۆی یەكێتی و ئەو بارە ناتەندروستەی تێیكەوتوە و توشی ئیفلیجی سیاسی و رێكخراوەی كردوە، ئاواتەخوازن گۆڕانكاری بنەرەتی لە تەواوی جومگەكانی یەكێتیدا رووبدات. لێرەدا ئەوەی نیگەرانیەكان زیاتر دەكات ئەوەیە ئەم توێژە هیچ قسەیەكی روون و یەكلاكەرەوەیان لە سەر ئاراستەی گۆڕانكاریەكان نیە، بەواتە كەس ناپرسێت چ جۆرە گۆڕانكاریەك پێویستە، تەنیا بەرجەستەبوونی گۆڕانكاری بەس نیە، بەلام نائومێدی وایكردوە بەشێك لە كادران ئاواتەخوازبن بە خوڵقاندنی گۆڕانكاری ئەگەر خراپیش بێت.

پرسیارە سەرەكیەكە لەم باسەدا ئەوەیە: یەكێتی پێویستی بە چ جۆرە كۆنگرەیەكە و چ جۆرە كۆنگرەیەك زەمینەی ئەنجامدانی هەیە؟ كۆنگرەیەكی تەوافقی، كە دەرئەنجام تەنیا شەرعیەت بەم دۆخە ناجێگیر و هەڵپەسراوە بدات یان كۆنگرەیەكی بێتەوافق و تەندروست، كە ببێتە بناغەی درەكردن و رزگاركردنی یەكێتی لەم دۆخ و قەیرانەی تێیكەوتوە.

بارودۆخ و زەمینەی سیاسی یەكێتی بۆ چ جۆرە كۆنگرەیەك لە بارە و دەگونجێت، كۆنگرەی تەواوفقی یان بێ تەوافق، تا ئەمرۆ زۆربەی ئەو كادر و سەركردەكانەی لایەنگری تەوافقن بە شەرماوە باسی پێویستی ئەنجامدانی كۆنگرەیەكی تەوافقی دەكەن، بەڵام خەون و هیوا و ئاواتیان تەنیا لای ئەنجامنەدانی كۆنگرەیە یان ئەزعەف و لئیمان ئەگەر كۆنگرەیش بكرێت دەبێت تەوافقی بێت.

لە ناو یەكێتیدا كێ بە راستی كۆنگرەیەكی بێ تەوافقی دەوێت و كێ پێیوایە تەنیا بە تەوافق دەبێت كۆنگرە ببەسترێت؟. ئەنجامدانی كۆنگرە بەم واقعە قەیراناویەوە چ دەرئەنجامێكی دەبێت؟ یەكێتی بەرەو رەتكردنی ئەم قەیرانە دەبات یان دابەشبوون و ئینشقاقێكیتر، یاخود وەك ئەوەی بەرەیەكی نەیار هیوای بۆ دەخوازن دەبێتە كۆنگرەی كۆتای و مەرگی یەكێتی بە فەرمی تیایدا رادەگەیەندرێت. من بۆخۆم پێموایە تەنیا رێگا بۆ رزگاربوون و بوژانەوەو گەرانەوەی شكۆ بۆ یەكێتی، ئەوەیە كۆنگرەیەكی تەندروست و دیموكراسیانە بە بێ تەوافق و دور لە دەستتێوەردان ئەنجام بدات.

ئەم كۆنگرەیە، كە زامنی مانەوەی یەكێتیە دەبێتە ئەو چەترەی لە ئایندەدا هەموان دەپارێزێت تێكۆشەر و سەركردەكانیش لە سێبەریدا بە ئاسودەی و رێزەوە ژیانی خۆیان دەگوزەرێنن. بەواتە لەم دەمەدا و لەم قۆناغی پەرینەوەدا پێویستە تێكۆشەرە دێرینەكان دەستبەرداری سیاسەت و بەرنامەی یەكتر سرینەوەو خۆ خواردن بن. پێویستە بریارێكی بوێر و راستگۆیانە بدەن رزگاركردنی یەكێتی لەم گێژاوە بكەنە ستراتیج و لە سەروی بەرژەوەندیە تایبەتەكانیانەوە داینەن، ئەگەر نا ئەم گێژاوە پێش هەموو كەس ئەوان و بەرژەوەندیەكانیان تەفرو تونا دەكات، پێویستە تێكۆشەرە دێرینەكان سود لە وانەكانی مێژوو ببینن و ئایندە و چارەنوسی دەیان دیكتاتۆر و زۆردار و گەندەڵ بێننەوە بەرچاوی خۆیان و عەقڵ و وێژدانیان بكەنە دادوەر و بریارێكی راست و بوێر بدەن.