لەگەڵ گەشتنی کۆرۆناڤایرۆس بۆ کوردستان و ناوچەکە سەرجەم کاروچالاکی هونەری و ڕۆشنبیری و کۆمەڵایەتی و ئابورییەکان وەستێنراو جومگەکانی کۆمەڵگا بەجارێ تووشی سستی بوون بەداخەوە لەئێستادا ئاماری تووشبووان وکۆچکردووان ڕێژەیەکی بەرز تۆمار دەکات.
بێ گومان هەموو ئەمانە لەگەڵ کاریگەرییەکانی کۆرۆناو دوبارە سەرهەڵدانەوەی قەیرانی دارایی و ئابوری و نەبوون و دواکەوتنی مووچە بارودۆخەکەی گرانتر کردووە لەسەر هاونیشتیمانیان.
خۆشبەختانە لێرەو لەوێ چالاکی ئابوری و ڕۆشنبیری وکلتوری هەربەردەوامە وەک ڤیستیڤاڵی هەنارو پایزی هەڵەبجە ولە ئێستادا دووەمین پێشانگای نێودەوڵەتی کتێب لە سلێمانی کراوەتەوە.
ئەوەی دەمانەوێ تیشکی بخەینە سەر لەپاڵ بزاوتە رۆشنبیری و کلتورییەکەدا گرنگی ئەم جۆرە پێشانگایانەیە بۆ ئابوری هەرێم بەگشتی و ئابوری سلێمانی بەتایبەتی.
بەپێ ی زانیاریەکانی ڕێکخەرانی پێشانگاکە زیاتر لە (68) کتێبخانە و ناوەندی چاپ و بڵاوکراوەی ناوخۆیی و نزیکەی (132) کتێبخانە وناوەندی چاپی دەرەکی لە (18) وڵاتی جیهانەوە بەشدارن لە پێشانگاکەدا وماوەی (10) ڕۆژ دەخایەنێت.
ژمارەیەکی بەرچاوی نوسەر و شاعیرو ئەدیب ولێکۆڵەری ناوخۆیی و بیانی میوانی پێشانگاکەن..
ئاشكرایە پەیوەندی نێوان کەرتی رۆشنبیری و کلتوری لەگەڵ ئابوری پەیوەندیەکی ڕاستەوانەیە و هەموو چالاکییەکی ڕۆشنبیری و کلتوری کاریگەری ئەرێنی دەبێت لەسەر ئابوری.
لەڕاستیدا بەسەیرکردنێکی ساکارانە دەبینین پێشوازی خوێنەران ڕێژەیەکی گەورەیە و جێگای ئومێدە و خوێنەری کتێب لەهەموو شاروشارۆچکەکانی کوردستان وعێراقەوە بەشەوقەوە بەشدارن ئەمە بۆ خۆی کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە بۆ نوسەران و خاوەنی ناوەندەکانی چاپ و بڵاوکردنەوە لەڕووی فرۆشی کتێبەکانیان و دەستکەوتنی داهات بۆ نوسەران بۆ ئەوەی بەردەوام بن لەسەر کاروچالاکی وبەرهەمی زیاتر.
لەلایەکی ترەوە هاتنی هەموو ئەو میوانانە و ستافی بەشداری ناوەندەکانی بڵاوکردنەوە و مانەوەیان بۆ ماوەی زیاتر لە (10) ڕۆژ لەمیوانخانەو هۆتیلەکانی ناوشاری سلێمانی بۆخۆی دەستکەوتی داهاتە بۆیان بەتایبەت لەم بارودۆخە خراپەی ئابوری ودارایی هەرێم و نەبوونی مووچە .
هەموو ئەم چالاکیانە هەلی کاری کاتی دەرەخسێنێت بۆ چینێک لەگەنجان وەک چاودێرانی پێشانگاکە و هەموو ئەو کەس و لایەن و شوێنانەی کەناراستەوخۆ پەیوەندیان بە پێشانگاکەوە هەیە.
لەلایەکی ترەوە ئەم جۆرە چالاکیانە بەهۆکارێک دادەنرێت بۆ ڕاکێشانی گەشتیاران لەناوخۆ و دەرەوە و سەرئەنجام بوژانەوەی کەرتی گەشتوگوزاری لێ دەکەوێتەوە.
ئومێدەوارین پێشانگاکە ئامانجە رۆشنبیری و کلتوری و ئابورییەکان بەدەست بهێنێت و دەرچەیەک بێت بۆ بوژانەوەی بازاڕی داتەپیوی ناوخۆ و هەنگاوێک بێت بۆ هەستانەوەی چالاکییە ئابوریەکان.

*ئابوریناس

ئەوانەی خوازیاری سیستمی مەرکەزیی موچەدانن لە لوتکەی ئیدارەدانی عێراقەوە، بەو شێوەیەی کە تەبلیغات و موزایەداتی سیاسی و پەرلەمانی پێوە دەکەن. ئەگەرچی دەزانن ئەو پرس و خواستە تەواو سیاسیی و کوشندەو پەتای پێش هەڵبژاردنە و بۆ هێلانە گەرمکردنی چوارساڵی ئایندەیە، باشترە تێبگەن کە ئەوە پرسێکی دارایی و ئیداریی و حکومییەو بەپێی هەردوو مادەی دەستووریی، ١١٧-١٢١، دابەشکردنی موچەو ئەرکە داراییەکان، ئیلتیزامی هەرێمی فیدراڵە نەک ناوەند، بۆیە پرۆسەیەکی مەحاڵەو گرفتی دەستوریی و یاسایی و دارایی هەیە.
ئینجا گەر ئەوەندە مکوڕن لەسەر واژۆ کۆکردنەوە بۆ ئەو پرسەو بەسێنتراڵکردنەوەی هەرێمی کوردستان، باشترە جارێ سەردانی هەندێک شاری وەک بەسرە بکەن و کەموکوڕیەکانی ئەو ویلایەتە ببینن و تێبگەن کێشەکە بەس موچە نییە، دەبێت بەراستی لە مۆدێلی سوڵتەویی عێراق بگەیت، سیاسەت و مێنتاڵیتی و ئاکتەکان و ڕوبەرە سیاسیەکان کە چۆن قۆرخکراون بۆ ویلایەتی فەقیهو مەرجەعیەت و کۆنتراکتە نهێنەکان، عێراق هەڵوەشاوە، سوک و رەزیل و بێ شوناس بووە، زیاتر لە ١٥٠ ملیار دۆلار قەرزارەو ژێرخان و سەرخانی سفر، کێشەکە ورد بکەینەوە، دزینی بۆری نەوتیی و فرۆشتنی چاڵە نەوتییە هاوبەشەکانی سنورو ناو بەندەرەکان و بەهەدەردانی سامانی گەورەو بێکاریی کوشندە، سیماو ئەجێندای نەگۆڕە بەدەست ئەو نوخبە حوکمڕانە مۆنۆپۆڵگەرە مەزهەبیی و مەرکەزیەوە کە هەندێک مەندوبی کوردیی خەونی پێوە دەبینن و راستەوخۆش لەژێر کاریگەریی سیاسەتی مەرجەعیەتی قوم و نەجەفدا سیاسەت دەکەن. بەجۆرێک کار دەکەن بۆ ئەوەی هەرێمی کوردستان بە تۆپزیی بخەنەوە ژێر هەژموونی میلیتاریانەی دەوڵەتی عێراق و تەواوکردنی جوڵەو هاوکێشەی داگیرکاریی شانزەی ئۆکتۆبەر، ئەگەر ئەو مەندوبانە حوکمی میلیشیات و عەسکەرو فاشیزمی مەزهەبییان قبوڵە، با بەردەوام بن لەو قەوانەو قەوانی دیکەش لێبدەن تا دوای هەڵبژاردن، با وێنەکە جوانتر دەرکەوێت، بۆئەوەی دواتر بە شەرمەوە پرۆژەکە نەدەنە دەست قەدەرو چیتر فەرمانبەرانی هەرێم دوچاری ئەو بێئومێدیی و دیدە پۆپۆلیستییەی خۆیان نەکەنەوە وەک پرسی بەهەرێمکردنی سلێمانی، نە ریفۆرم و کاری مەندوبی وادەبێ و نە بانگەوازی چاکسازیی و نیەتپاکیش وادەبێ، دەنگیش چیتر بەو دروشمانە کۆنابێتەوە لە سیستمی فرە بازنەییدا، ئەو تایپە لە پەرلەمانتاری کوردیی وەک چۆن دەنگیان بە کۆمەڵێک یاسای مەرکەزیی و حەشدی شەعبی داو ئێستا پەشیمانن و جورئەتیشیان نەبوو دەنگ بە یاسای، قەرز – کورتهێنانی بودجە، بدەن و بۆیەکەمجار بە ئیجباریی هاتنە ڕیزیی ئیجماعی کوردیی بەهۆی هۆشیاریی تاکی کوردیی و ترسان لە سۆشیال میدیا، دەبێت چاوەڕوانی سیستمی تۆتالیتاریانەی شیعەش بن وەک ئەوەی لە وڵاتانی دەوروبەر ڕووئەدات کە چۆن دیموکراسیەت و ئازادی سیاسی و مافی مرۆڤ و کەمە نەتەوەکانیان خستۆتە ژێرپێ.
باشترە ئەو پەرلەمانتارانە سەرەتا وەڵامێکی مامۆستایانی نارازیی بدەنەوە کە چۆن ماف و دەنگی ئەوانیشیان گەیاندە مەرکەزو دیوەخانی سوڵتان و چەندساڵێک نانی گەرمیان پێوەخوارد لە بەغداو دواتر دێزە بەدەرخونەیان کردو وەک جەستەی یوسفی نازدار، چیرۆکی گەلە گورگیشیان بۆ دروست کرد.
راستە حیزب له‌ عێراق به‌ گشتی له‌ وه‌زیفه‌ی سیاسی و فیكریی و میتۆدیی رێکخراوەیی دووركه‌وتۆته‌وه‌و بۆته‌ كۆمپانیای پاراستن و سیكوریتی بۆ به‌رژه‌وه‌ندی هه‌ندێك گروپ و تاقمی بچوك، ئەم تایپەش بەحسابی خۆیان بونەتە گروپی فشارو کوالیسیۆن و دەخوازن هەمان کار بکەن ببنە فشارو باسگۆی شەقام و رای گشتی بەڵام بە سەقەتیی و دژیی میللەتەکەی خۆیان.

بۆ بیرهێنانەوە، ئایا شارێكی وه‌ك به‌سڕە، ناوەندی تەقینەوەو ناره‌زایه‌تی راسته‌قینه‌ی هه‌ژارو كه‌مده‌رامه‌ت، بینیوتانە چۆن دەژین و دەخۆن و دەخەون، شارێكی نه‌وتاویی پڕ لە سامانی یەدەگیی نەوتیی و خاوه‌ن به‌نده‌ری بازرگانی و ستراتیجی گه‌وره‌ بینیوتانە چۆن بۆته‌ ته‌ویله‌و وێرانه‌ به‌ده‌ست ئه‌م نوخبە حوکمرانەی کە ئێوە سەرسامن پێیان و خەریکی نیکاحی ناشەرعین، ئایا دەزانن بۆچی ده‌بێت شارێكی وا ستراتیجی ئاو و كاره‌بای نه‌بێت و رۆژانە سوێراو بخۆنه‌وه‌و نەخۆشخانەو جادەو قوتابخانەیان نەبێت و دوو رەمزی جوان لەو شارەدا نەبێت، بۆچی ده‌بێت رێژه‌ی %82 ی گەنجان بێکار بن و به‌دوای كارێكی شایسته‌دا بگه‌رێن لەسای ئەو حکومەتە مەرکەزیەوە، بۆچی پەرلەمانتاران ناوێرن بچنە بەسرەو ماسیەکی ئەو ساحیلە بێ خزمەتگوزارە بخۆن و دیبەیتێکی میدیایی بکەن و چاودێری قەراسینەو ئەقتاب و بلۆکە گەورەکانی هەناردەی نەوت و کەرەستەی قاچاخ بکەن، یان بۆچی هێشتا پەرلەمانتارانی خودی شیعەش بە تەکسی دەچن بۆ ئەو شارەو ناوێرن بە ئۆتۆمبیلە جوان و کەشخەکانیان پیاسەیەکی ئەو شەقام و سوقانەیان بکەن، ئەدی بۆچی رێژه‌ی %50 ی خه‌ڵكی بەسرە له‌ژێر هێڵی هه‌ژاریین و دوچاری هه‌زاران ده‌ردو نه‌خۆشی و كوێره‌وه‌ریی بونەتەوە، کوان مەندوبەکانی ئەوێ، ئەوانیش داوای سیستمی موچەدانی مەرکەزیی دەکەنەوە، یان خنکاون بەدەست بێمروەتیی و جەهالەت و شارچێتی و گروپچێتی ئەو تایپە حوکمرانەوە، لەکاتێکدا بەسڕە شارێكە له‌رووی سه‌رچاوه‌ی مرۆیی و ده‌رامه‌ت و كانزاو گه‌شتیاریه‌وه‌ هیچی كه‌متر نیه‌ له‌ كوه‌یت و ئه‌بوزه‌بی و شاریقە، دەی چۆن ده‌كرێت ژیان به‌و شێوه‌یه‌ بگوزه‌رێت له‌سایه‌ی حوكمرانیه‌كی ئاوا بێ باکدا؟
كاره‌با و ئاوی شیرین و هه‌وای پاك و كارو موچه‌و گه‌شت و ئه‌م شتانه‌ بۆته‌ داواكاریی سەرەتایی ئەم شارە، ئیتر کامەیە پێشکەوتنی عێراق و ئەو مۆدێلە چۆنەو کامەیە کە عاشقی بوون بۆمان باس بکەن لە نوکەوە، ئیتر باسی دیموكراسی و ئازادی و مافی مرۆڤ و فه‌زیله‌تی تاك و خۆشگوزه‌رانی و بیمه‌ی بانكی و ته‌ندروستی و شتی له‌م بابه‌ته‌ ناکەم بۆ کاتی خۆی!

رۆژ و ساڵیاد و بۆنەکان دەرفەتێکن بۆ ھەمووان، بۆ ھەندێک دەرفەتن کەیادەکان بەرز رابگرن و لەسایەی دروشم و پیاھەڵدان و قسەی گەورەدا، درێژە بەو دۆخەی ئێستا بدەن، کورد وتەنی “لەتەڕ بخۆن و لەوشکیش بنون”، بۆ ھەندێکیش دیسان دەرفەتن کەسەرەرای یادکردنەوەکە، یادەکە بکەنە وێستگەیەک بۆ شیکردنەوە و ھەڵسەنگاندنی دۆخی ئێستا و رەخنە کردنی، بەئامانجی باشترکردن و راستکردنەوەی ئەوەی کەتوشی ناڕاستی ھاتووە.

رۆژی شەھیدانی یەکێتی، یەکێک لەوبۆنەو یادانەیە، شەھیدان لەدەرەوەی پیاھەڵدان و دروشمی بێکردار، پێویستە وەک سەروەر و سەرمایەی گەورەی مەعنەویی نەتەوەو نیشتمان نەک ھەر بناسرێن، بەڵکو پێویستە بەوجۆرە بخرێنە کۆنەستی نەوەی نوێی نەتەوەو نیشتمانەوەو کەرەستەی پەروەردەو بونیادی تاکی کوردیبن.

ئەمساڵ و لەسایەی سۆشیال میدیاو مەودای بێبەرامبەری ئەم میدیایەدا، لەرۆژی شەھیدی یەکێتیدا زۆر وتارو قسەو یادکردنەوەمان بینی، کەلەھەردوو جۆرەکەی تێدابوو.

بەندە جیاواز لەزۆرینەی ئەوانەی لەرۆژی شەھیدی یەکێتیدا ھاتنەگۆ و نزیکیش لەھەندێکیان، مەبەستمە قسەیەکی جیاواز بکەم و سەرنجێکی نوێ بخەمە بەرچاوی رای گشتی یەکێتی و خەڵکی کوردستان و بەرپرس و کاربەدەستانی یەکێتی و سەرکردایەتی نوێ و حکومەتی ھەرێمی کوردستانیش.

بەر لەھەرشت دەبێت بزانین ئەو باوەڕ و ڕێبازانانەی وایانکرد باشترینەکانمان خۆیان بکەنە قوربانی و گیانیانی لەپێناودا ببەخشن کامەباوەڕ و کام رێبازبوون، ئاخر مرۆڤ بۆ بەھایەکی باڵاو داھاتوویەکی زۆر باشتر نەبێت چۆن ئەتوانێت گیانی خۆی ببەخشێ؟

ھەربەڕاست وەك ئەوەی ھەندێک لێی حاڵیبوون و لێی ئەدوێن، ئەشێ ھەمووان پێمانوابێ ئەوان بەتەنھا گیان بەخشی بۆ ئەوەی دواتر چاومان لەکەس و کارو بنەماڵەکانیانبێت؟

لەراستیدا ئەگەرچی من راموایە ھێشتا کەسوکار و نەوەی شەھیدان لەئاستی پێویستدا قەدریان نەگیراوە، بەھۆکاری نادادی و نایەکسانی و پۆلێنی نادروست و ھەندێکجار بێڕێزیکردنیش پێیان، بەوەی نەیارو دوژمنەکانی خۆیان و نیشتمانیش کراونەتە ھاوشان و ھاوناونیشانیان.

من نامەوێ قسە لەنادادی و غەدری سەر شەھیدانی راستەقینەو کەسوکاریان بکەم، چونکە دڵنیام ھەمووان ئەوە دەبینین و شتێک نییە ئێمە لێرەوە بۆیان راست بکەینەوە، بەڵام ئەوەی من وایدەبینم لەبیر کرابێت ئەوەیە کەمرۆڤە باڵاو خاوەن باوەڕەکانی یەکێتی و ئەم نیشتمانە بەنرخترینی خۆیان پێبەخشی کەگیانیانە.

شەھیدان کار و کاسبیان نەکردووە، تاقوت و ژیانی کەسوکاری خۆیان بەتەنھا دابینبکەن، ئەوان گیانیان بەخشیوە، تاتەواوی خەڵك و نەوەی دواڕۆژی ئەم نیشتمانە لەگەڵ کەسوکار و نەوەکانی خۆشیان خۆشبەخت و ئاسودە و یەکسان بژین.

بۆیە پێویستە کۆرسێکی نوێی خوێندنی باوەڕ و ڕێبازی شەھیدان بکەینەوە مەرجی سەرکەوتن و نوێبوونەوەی یەکێتی، تانەك بەتەنھا کەسوکار و نەوەی شەھیدان بەڵکو تەواوی خەڵك و ھاونیشتمانیان لەسایەی خوێنی شەھیدان و قوربانیدانی تێکۆشەرانی ئەم نیشتمانە و وەفاداری ئێمەی درێژەپێدەری رێبازی شەھیداندا خۆشبەخت و ئاسودەبن.
ھەربەوجۆرەش رۆحی شەھیدان ئاسودە ئەبێت.